Albert Einstein
Theoretisch fysicus
Albert Einstein (1879-1955) is een van de grootste fysici aller tijden, vooral beroemd door zijn relativiteitstheorie. Minder bekend is dat hij vanaf 1908 een intensieve correspondentie met de Nederlandse natuurkundige en Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz onderhield, en dat Einstein hem als zijn grote voorbeeld en mentor beschouwde. Voor de ontwikkeling van de relativiteitstheorie voelde hij zich schatplichtig aan het voorwerk dat Lorentz op dit gebied al had gedaan. In eerste instantie werd de theorie zelfs de ‘Lorentz-Einsteintheorie’ genoemd.
Professor Lorentz en Teylers' natuurkundig laboratorium
Professor H.A. Lorentz werd in 1909 benoemd tot directeur van het Natuurkundig Laboratorium van Teylers Museum. Hij bleef dat tot zijn dood in 1928. In deze periode bezocht Einstein hem minstens vijf keer: de eerste keer in 1911. In Teylers Museum bewaren we nog altijd een brief van Lorentz aan Einstein, waarin hij hem uitnodigt om het museum en zijn laboratorium aldaar te bezoeken.
Einstein en de relativiteitstheorie
Einstein werd in 1914 benoemd tot hoogleraar aan de Humboldt universiteit en directeur van het Kaiser Wilhelm Institut für Physik. Zijn algemene relativiteitstheorie publiceerde hij tijdens de Eerste Wereldoorlog. De theorie bracht niet alleen een totale omwenteling teweeg in de fysica, maar ook daarbuiten door de nieuwe opvattingen over ruimte en tijd. Hierbij was de inzet van Lorentz van groot belang: hij bracht de relativiteitstheorie ook internationaal bij niet-Duitse wetenschappers onder de aandacht.
Einstein en de Nobelprijs
In 1920 werd Einstein benoemd tot bijzonder hoogleraar in Leiden, en in 1921 kreeg hij de Nobelprijs uitgereikt voor zijn verdiensten voor de theoretische fysica en speciaal voor zijn kwantummechanische uitleg van het foto-elektrisch effect.
Einstein in de Tweede Wereldoorlog
Toen de nazi’s in 1933 in Duitsland aan de macht kwamen, zag de joodse Einstein zich genoodzaakt te vertrekken naar de Verenigde Staten, waar hij hoogleraar theoretische fysica in New York werd tot zijn emeritaat in 1945. Toen in 1939 enkele Amerikaanse fysici het plan opvatten de atoombom te ontwikkelen, verzochten zij Einstein als gezaghebbend fysicus een brief te schrijven aan president Roosevelt en deze te wijzen op de mogelijkheden van kernsplijting voor het ontwerpen van een militair wapen. Na de verwoesting van Hiroshima wordt Einstein echter voorvechter van internationale vrede en mensenrechten, net als zijn grote voorbeeld Lorentz.
Einsteins populariteit
Einstein was een idealist, gekant tegen alle vormen van autoriteitsdwang en militarisme; op godsdienstig gebied een vrijdenker. Zijn grote populariteit was mede te danken aan zijn sociale bewogenheid, integriteit, eenvoud, humor en beminnelijkheid.
