Houten ‘kristallen’ in de vitrines van de Ovale Zaal? Dat klinkt weinig spectaculair, maar schijn bedriegt: deze modellen zijn veel meer waard dan je zou denken. Ze zijn gemaakt in opdracht van de Franse mineraloog René Just Haüy, grondlegger van de moderne kristallografie. Haüy’s onderzoek toont aan dat de vorm van kristallen het resultaat is van kleine bouwstenen. Hij publiceert hierover in zijn revolutionair werk Traité de Minéralogie in 1801. Bij het boek biedt hij sets modellen aan, gemaakt van perenhout. Het maken ervan is een tijdrovende, ambachtelijke klus: Haüy laat ze met de hand beitelen en alle hoeken exact opmeten volgens zijn aanwijzingen.

Teylers directeur Martinus van Marum gebruikt de houten kristalmodellen om de collectie mineralen opnieuw in te richten. Hij rangschikt ze in bakjes op het middenmeubel in de Ovale Zaal volgens het systeem van Haüy, en zet er een perenhouten model bij zodat bezoekers ze kunnen vergelijken. Tegenwoordig is de middenvitrine grotendeels nog zo ingericht. Van de modellen zijn slechts enkele sets overgebleven; Teylers Museum bezit de meest volledige.