Theatrale podwalk door 19de-eeuws en hedendaags Egypte
Yalla Yalla! Zie je in Egypte
donderdag 3 oktober 2024
'Yalla Yalla! Zie je in Egypte', vanaf 19 oktober te zien in Teylers Museum, neemt je mee op reis door het Egypte van de 19de eeuw en van nu. Een podwalk leidt je door een theatraal decor met schilderijen en tekeningen, fotografie, film, muziek en poëzie. Centraal staat het werk van kunstenaar Willem de Famars Testas (1834-1896), die in 1858 een reis naar Egypte maakte en uiteindelijk uitgroeide tot Nederlands belangrijkste oriëntalist. Teylers Museum vroeg de Egyptisch-Nederlandse acteur en theatermaker Sabri Saad El-Hamus om voor de tentoonstelling zijn perspectief te geven op Testas’ werk en reisdagboeken.
Oriëntalisme
De voorstellingen van verre landen waren een geliefd onderdeel van de Europese kunst in de 19de eeuw, maar ze laten ook een bepaald stereotype beeld zien. Hoe actueel is de blik van Testas op Egypte en hoe denken wij nu over zijn beschrijvingen? Conservator Terry van Druten: ‘Die vragen kon ik niet alleen beantwoorden: ik ben geen Egyptenaar en we wilden geen tentoonstelling maken waarin er alleen met een Europese blik naar Egypte gekeken zou worden. We beseften al snel dat we iemand nodig hadden die het verhaal kent vanaf de andere kant. Dat kon niemand anders dan Sabri Saad El-Hamus zijn. Hij is geboren in Egypte en in 1978 naar Nederland gekomen. Hij heeft net als Testas beleefd hoe het is om als vreemdeling in een andere cultuur te stappen.’
Sabri Saad El-Hamus: 'Toen ik het reisdagboek las, was ik verbaasd over Testas’ blik op Egyptenaren. Soms toont hij zich totaal wereldvreemd, of ronduit racistisch. Maar hij zegt ook dingen over Egypte die waar zijn, ook nu nog. Ik herkende ook wel iets in hem: dat gevoel van vervreemding en heimwee als jongeling in een compleet andere wereld, had ik ook toen ik naar Nederland kwam.'
Willem de Famars Testas (1834-1896), De hypostyle zaal van de tempel van Karnak, 1859. Rechts Sabri en Terry op dezelfde plek, 165 jaar later
Reis naar Egypte 2024
In de voetsporen van Testas reisden Sabri Saad El-Hamus, Terry van Druten en podcastmaker Tjitske Mussche (o.a. De jurk en het scheepswrak) in februari 2024 naar Egypte. Ze bezochten plekken waar Testas tekende en bekeken hoe die veranderd zijn. Ze spraken met Egyptenaren en met elkaar over het Egypte van toen en nu. Over de mensen, architectuur, toerisme, geloof en over de ontmoeting met ‘de ander’. Mussche verwerkte de belevenissen tot een podwalk waarin meerdere perspectieven centraal staan.
Directeur Marc de Beyer: ‘Het is echt nieuw: je loopt door de zaal met de podwalk op je oren. Theatervormgever Theun Mosk van Ruimtetijd maakte het decor. Je stapt in een tunnel - een hint naar Testas’ tunnelvisie op Egypte - en wordt door verschillende kamers geleid. Bijna als in een voorstelling, compleet met muziek en licht, reis je met Testas mee, terwijl je Terry en Sabri met elkaar in gesprek hoort. Het is echt een totaalbeleving.’
Willem de Famars Testas
In 1858 maakte de jonge, dan nog onbekende kunstenaar Willem de Famars Testas een lange, levensbepalende reis naar Egypte. De geuren, kleuren, geluiden, moskeeën, de armoede, het klimaat – alles was anders, zo blijkt ook uit het dagboek dat hij bijhield en de brieven die hij verstuurde: 'Die drukte en bedrijvigheid die hier heerscht, is zeer curieus: overal ontmoet men kamelen en paarden, beladen met allerlei dingen, voorts zwermen van ezels, die men overal vindt met hunne jongens.' Het decor van deze nieuwe wereld inspireerde hem tot het maken van schilderijen, aquarellen, schetsen en tekeningen. Vele daarvan bevinden zich in de collectie van het Rijksmuseum, de Bibliothèque Nationale de France en Teylers Museum.
Sabri en Tjitske aan de Nijl
Making-of podcast
Voor de podcastreeks Museum van de Verwondering van Teylers Museum maakte Tjitske Mussche een podcast over de totstandkoming van de tentoonstelling. Ze gaat in gesprek met Terry van Druten en Sabri Saad El-Hamus over de reis naar Egypte. De podcast is vanaf vandaag gratis te beluisteren op alle podcastplatforms.
Yalla Yalla! Zie je in Egypte is in Teylers Museum te zien van 19 oktober 2024 tot en met 9 februari 2025. Om iedereen een plezierig bezoek aan de tentoonstelling te bieden, wordt een beperkt aantal bezoekers tegelijkertijd in de zaal gelaten. Wil je zeker zijn van een bezoek aan de tentoonstelling, reserveer dan online een ticket.
