Koloniaal en slavernijverleden in Teylers Museum
Activiteiten tijdens Keti Koti
01.07.2025
Teylers Museum
Volwassenen
Op 1 juli wordt de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen herdacht en gevierd tijdens Keti Koti (‘ketenen verbroken’). Teylers Museum duikt in de eigen collectie om de sporen naar dat verleden zichtbaar te maken. Tijdens Keti Koti worden enkele onderbelichte kanten van de collectie belicht in twee aparte publieksactiviteiten. In de ochtend een uitgebreide rondleiding met aansluitend een creatieve workshop en in de middag een lezing in samenwerking met Dipsaus Podcast en historicus Karwan Fatah-Black.
Onderbelichte verhalen verbeeld
Rondleiding & workshop slavernijverleden
10.30 – 13.00 uur
Teylers Museum duikt in de eigen collectie om de sporen van het slavernij- en koloniale verleden zichtbaar te maken. In de diverse collecties kom je een ongemakkelijke erfenis tegen die niet altijd zichtbaar is. Tijdens deze rondleiding door de museumzalen en historische bibliotheek leer je meer over objecten die een relatie hebben met het slavernij- en koloniale verleden. Bekijk het bekende Suriname-insectenboek van Maria Sibylla Merian, waar ook kennis van oorspronkelijke bewoners van Suriname en tot slaaf gemaakten voor werd gebruikt. Hoor meer over de kaurischelpen die als betaalmiddel voor mensen in West-Afrika werden gebruikt, ontmoet de ooit in slavernij geboren Susanna Dumion en hoor meer over de herkomst van een deel van de financiën van Pieter Teyler. De geschiedenis is niet simpel, maar vraagt om een genuanceerd beeld. Het ongemak en de confrontatie die je voelt, opent toegang tot gesprekken. Direct na de rondleiding verbeeld je in een creatieve workshop de (ontbrekende) geschiedenis.
Kunsthistoricus Maya Mutlu en kunstenaar Joanne Igbuwe slaan de handen ineen om te verdiepen en te reflecteren op het verleden.
De paradox van ongelijkheid in de Verlichtingsideeën
Lezing in samenwerking met Dipsaus Podcast
14.00 – 16.00 uur
Europa ziet zich graag als het centrum vanwaaruit rationele wetenschappelijke methodes een weg vonden naar de rest van de wereld. De 18de-eeuwse Verlichting wordt vaak gepresenteerd als rationeel en gericht op het bevorderen van politieke gelijkheid. Is het slechts een ongelukkig toeval dat het samenviel met de snelle groei van de op racisme gebaseerde trans-Atlantische mensenhandel en slavernij? Of is er meer aan de hand?
Tijdens deze bijeenkomst met lezingen van meerdere sprekers staan we stil bij de vraag hoe 18de-eeuwse wetenschap ontwikkelde in een wisselwerking met kolonialisme.
Wetenschappers van toen worden gevierd, maar nog zelden wordt vermeld in hoeverre ze voor hun werk steunden op kennis, objecten en inkomsten uit kolonisatie en slavernij. Welke plek heeft kolonialisme in de ontwikkeling van de wetenschap en welke koloniale erfenissen treffen we aan in hedendaagse wetenschap?
De bijeenkomst is een samenwerking tussen Teylers Museum en Dipsaus Podcast. Samen met historicus Karwan Fatah-Black presenteert Stichting Dipsaus een reeks lezingen en een podcast gericht op bewustwording en kennisuitwisseling over het Nederlandse koloniale verleden en de invloed ervan op de wereld. Fatah-Black schreef onder meer het boek Slavernij en beschaving waarin hij beschrijft hoe het denken over slavernij zich door de eeuwen heen gevormd heeft.
Na een introductie op het onderwerp door Fatah-Black bespreekt dr. Eulàlia Gassó Miracle, conservator Wetenschappelijke collecties, het thema kolonialisme en wetenschappelijk racisme aan de hand van boeken uit de historische bibliotheek van Teylers Museum. Daarnaast gaat Fatah-Black in gesprek met historica Camilla de Koning en filosoof Sibo Kanobana over de financiën van Pieter Teyler die deels gerelateerd zijn aan slavernij en de doorwerking van racisme in de huidige samenleving.
Over de afbeelding: het portret van Susanna Dumion
Het portret van de 100-jarige Dumion is bijzonder omdat vrijwel nergens portretten van tot slaaf gemaakten met naam en geboorte- en sterftejaar te vinden zijn. Zij werd in Suriname in slavernij geboren, werd door haar eigenaren meegenomen naar Nederland - waar zij volgens de wet haar vrijheid kreeg - en woonde om de hoek van Pieter Teylers Huis. Uiteindelijk is ze begraven in de Grote of St. Bavo Kerk. Overigens was het een traditie dat honderdjarigen (of ouder) geportretteerd werden. Susanna Dumion werd hier dus niet vanwege haar uiterlijk afgebeeld, wat in het geval van mensen van kleur regelmatig wel gebeurde. Het portret is toegeschreven aan Jacob Ernst Marcus.
Hoewel er veel bekend is over haar leven weten we weinig over haar jonge jaren in Paramaribo. Ze is in slavernij geboren, diende vele rijken, werd meegenomen naar Amsterdam en belandde uiteindelijk in Haarlem.
Portret van Susanna Dumion (1713-1818) op 100-jarige leeftijd, Jacob Ernst Marcus (1774-1826), ca. 1813 - ca. 1818.
