De Grote Illusie
200 jaar Virtual Realities
17.02.2024 - 01.09.2024
Teylers Museum
Families, Volwassenen
Een pratend hoofd op een tafel, een geest die opduikt op het toneel, stereokijkers die je de Egyptische piramides laten zien in drie dimensies: in de negentiende eeuw worden optische illusies een sensatie. Het publiek smult ervan! Net zoals wij nu vol verbazing kijken naar een foto van de paus in een hippe designer-jas. Het kán niet, maar het lijkt echter dan echt.
De tentoonstelling De Grote Illusie - 200 jaar Virtual Realities neemt je mee terug naar de negentiende eeuw, naar de roots van virtual reality, augmented reality en fakes. De tentoonstellingszaal van het oudste museum van Nederland verandert in een spiegelpaleis. Dompel je onder in negentiende-eeuwse en hedendaagse illusies: neem een kijkje in Teylers topstuk het Kaiserpanorama, stap in een caleidoscopische ruimte of laat je verrassen door beelden die met kunstmatige intelligentie (AI) gemaakt zijn - of toch niet? Van spiegels en projectoren naar het digitale vernuft van AI: De Grote Illusie laat zien dat de fascinatie voor illusies van toen niet zoveel verschilt met die van nu. Hooggeëerd publiek, komt dat zien!
Massaspektakel
In de negentiende eeuw groeien optische illusies uit tot massaspektakel. Mensen vergapen zich aan de grootse en verbijsterende beeldeffecten, vaak gecreëerd met de nieuwste technieken en ontwikkelingen in de wetenschap. Via spectaculaire theateracts en spannende kermisshows raakt het publiek zwaar onder de indruk van deze nieuwe, revolutionaire vorm van entertainment. Werelden die normaal onbereikbaar zijn en dingen die niet kúnnen, maar heel echt lijken: deze virtual realities zijn fascinerend.
Pepper's Ghost
De techniek achter de verschijning van personen als geesten (‘Pepper’s Ghost’) wordt ook tegenwoordig nog gebruikt en leidt tot dezelfde opwinding en verbazing. Denk maar aan Tupac, die – 150 jaar na het ontstaan van deze techniek – na zijn dood opeens tussen andere artiesten op het podium verscheen. Ook zorgen over de geloofwaardigheid van de gecreëerde werkelijkheden kwamen in de negentiende eeuw al op. Vanuit vergelijkingen met het heden stelt de interactieve familietentoonstelling De Grote Illusie opnieuw de actuele vraag: is zien geloven?
Geestfoto: carte de visite voor een Pepper’s Ghost-show door een beroemde performer, Robin. Parijs, ca. 1863. De trommelaar was een soldaat die net was omgekomen bij de Krimoorlog.
Particuliere verzamelaar
Samenwerkingen
De Grote Illusie is de eerste tentoonstelling in Nederland op het grensvlak van wetenschap, techniek, theater en massaentertainment. Vanuit een fascinatie voor de werking van het oog, bevindt zich in de wetenschappelijke collectie van Teylers veel materiaal dat optische illusies bevat, zoals toverlantaarns, fenakistiscoopschijven en stereofoto's en -kijkers. Bruiklenen komen onder meer van het Rijksmuseum, Eye Filmmuseum, de Cinématèque française en diverse privéverzamelaars en –musea. In de publieksactiviteiten werkt Teylers Museum samen met Eye Filmmuseum, het Rathenau Instituut en Schuur Haarlem: vanaf 14 maart kun je daar terecht voor de cinematografische VR-ervaring Naturally Immersive. Bezoekers van de tentoonstelling krijgen 50% korting op een kaartje voor de film en andersom.*
Ben je prikkelgevoelig? Houd er dan rekening mee dat in deze tentoonstelling veel kleurrijke, bewegende projecties te zien zijn.
* De korting in Teylers Museum geldt van 14 maart t/m 1 juli. Als je online tickets besteld hebt bij de Schuur of Teylers Museum, ontvang je automatisch de kortingscode.
Fotografie: Bastiaan van Musscher
